ปัจจุบัน ผลิตภัณฑ์ในช่องปากมีขึ้นมาหลากหลายรูปแบบมากกว่าเมื่อก่อน ผลิตภัณฑ์บางอย่างก็ผลิตขึ้นมาเพื่อใช้เฉพาะเจาะจง เราเชื่อว่ามีหลายๆท่านที่ไม่ทราบว่า ผลิตภัณฑ์เหล่านั้น ใช้ทำอะไร วันนี้เราจึงนำรายละเอียดต่างๆมาให้รับทราบกันค่ะ
แปรงสีฟันไฟฟ้า
แปรงสีฟันใช้พลังงานไฟฟ้าส่งผลให้หัวแปรงสั่น โดยวางแปรงสีฟันบริเวณคอฟันกับขอบเหงือก การใช้แปรงสีฟันไฟฟ้าจะช่วยเพิ่มความสะดวกในการแปรงฟัน เหมาะสำหรับผู้พิการทางมือ และผู้ใช้มือบังคับแปรงไม่คล่อง ส่วนผู้มีทักษะในการใช้มือ และใช้แปรงสีฟันด้วยมือได้อย่างถูกต้อง ไม่ควรใช้แปรงสีฟันไฟฟ้าเป็นประจำ เพราะแปรงสีฟันไฟฟ้ากำจัดคราบจุลินทรีย์ไม่หมด
หลังจากแปรงฟันแล้ว ควรเพิ่มการรักษาอนามัยช่องปาก ด้วยการใช้อุปกรณ์ชนิดต่างๆ เสริมการทำความสะอาดซอกฟัน เพื่อกำจัดคราบจุลินทรีย์บริเวณซอกฟันช่วยการไหลเวียนของเลือด และช่วยให้เยื่อบุผิวแข็งแรงขึ้น เส้นใยขัดฟันเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ควบคู่กับการแปรงฟัน นอกจากนี้ ยังมีแปรงซอกฟัน แปรงพุ่มเดียว ปุ่มยาง ไม้จิ้มฟัน แถบผ้ากอซ เครื่องฉีดน้ำในปาก และอื่นๆ
เส้นใยขัดฟัน (Dental Floss)
เส้นใยขัดฟันเป็นแถบบางๆ ของเส้นใยย่อยๆที่เรียงตัวขนาน โดยไม่ถักเป็นเส้นกลมคล้ายเส้นด้าย เส้นใยขัดฟันใช้ควบคู่กับการแปรงฟัน เพื่อขัดฟันให้สะอาด โดยเฉพาะผู้ป่วยใส่เครื่องมือทันตกรรมจัดฟัน ผู้ป่วยใส่ครอบฟัน และสะพานฟัน เส้นใยขัดฟันจะแทรกตัวผ่านบริเวณสัมผัสของฟัน ด้วยการออกแรงถูไป-มาเล็กน้อย เมื่อออกแรงกดด้วยการใช้นิ้วบังคับ ให้เส้นใยขัดฟันโอบรอบซี่ฟัน เส้นใยจะแผ่เป็นแถบกว้าง และทำความสะอาดซอกฟันได้ รอบซี่ฟัน คราบจุลินทรีย์เกาะกับผิวฟัน งานทันตกรรมบูรณะ และใต้ฟันแขวนจะถูกกำจัดออก การใช้เส้นใยขัดฟันช่วยลดอาการเลือดออกของเหงือก และลดกลิ่นปาก อีกทั้งสามารถทราบถึงรอยผุทางด้านประชิดฟันงานทันตกรรมบูรณะอุดเกินจากการใช้เส้นใยขัดฟัน
การใช้เส้นใยขัดฟัน ให้ดึงเส้นใยยาวประมาณ 1.5-2 ฟุต พันปลายแต่ละข้างไว้กับนิ้วกลางของแต่ละมือให้เหลือความยาวของเส้นใยประมาณหัวแม่มือสองข้างชนกัน หรือยาวประมาณ 4-5 นิ้ว เมื่อทำความสะอาดฟันหลังบนขวา ให้เส้นใยที่เหลือพาดบนหัวแม่มือขวา และนิ้วชี้ซ้าย แล้ววางเส้นใยบนช่องว่างระหว่างฟันด้านบดเคี้ยว ส่วนฟันหลังซ้ายบน ให้เส้นใยที่เหลือพาดบนหัวแม่มือซ้ายและนิ้วชี้ขวา ในกรณีฟันล่าง ใช้นิ้วชี้ทั้ง 2 ข้าง วางเส้นใยที่เหลือประมาณ 0.5 นิ้ว บนช่องว่างระหว่างฟันด้านบดเคี้ยว แล้วดึงเส้นใยไป-มาในแนวนอนคล้ายการเลื่อยไม้ เส้นใยจะผ่านบริเวณสัมผัสระหว่างฟันโดยไม่ใช้แรงกดใดๆ ซึ่งจะกดเหงือกหรือบาดเหงือกได้ หลังจากนั้น โอบปลายทั้งสองข้างของเส้นใยไปมาในแนวนอน และขยับไปทางด้านบดเคี้ยว ประมาณ 6 ครั้ง ทั้งทางด้านใกล้กลางและไกลกลางของฟันข้างเคียง แต่อย่าดันเส้นใยลึกเกินในร่องเหงือก ซึ่งจะทำให้เลือดออกได้ เมื่อเส้นใยเปื่อยและสกปรก ก็ขยับเส้นใยจากนิ้วกลางออกมาแล้วดึงเส้นใยออกและทิ้ง การใช้เส้นใยขัดฟันครั้งแรกๆจะยากและใช้เวลานาน แต่ถ้าฝึกใช้บ่อยๆ จะเกิดความชำนาญ และทำได้ดีขึ้น สิ่งที่ควรระวัง คือการใช้นิ้วบังคับเส้นใย โดยเอื้อมนิ้วมือเข้าไปขัดฟันหลังซี่ท้ายๆ อย่าให้เส้นใยขัดฟันบาดมุมปาก ผู้ใช้จะต้องโอบปลายทั้งสองด้านของเส้นใยในทิศทางเดียวกันในฟันแต่ละซี่เพื่อให้เส้นใยโอบรอบบริเวณมุมโค้งของฟันทั้งสองด้าน พร้อมทั้งทำความสะอาดได้ทั่วถึง ผู้ใช้อาจไม่รู้ตัวในกรณีที่ปลายของเส้นใยทั้งสองข้างถูกผลักไปคนละทาง จะทำให้ไม่สามารถโอบบริเวณมุมโค้งของฟันที่ขัด และเกิดรอยแยกที่เหงือก (flossing cleft) ซึ่งทำให้ขอบเหงือกระหว่างฟันเป็นรูปตัววี รอยแยกนี้จะเป็นที่สะสมของจุลชีพ และทำให้เหงือกอักเสบตลอดเวลา
ด้ามยึดเส้นใยขัดฟัน (Floss holder)ด้ามยึดเส้นใยขัดฟัน มีรูปร่างเป็นตัววาย (Y) กว้าง ¾ ถึง 1 นิ้ว ใช้ขึงเส้นใยขัดฟัน เมื่อวางบนบริเวณสัมผัสระหว่างซอกฟัน แล้วดึงเส้นใยไป-มาในแนวนอน ผ่านซอกฟัน ต่อจากนั้น ให้โอบบริเวณมุมโค้งและด้านข้างของฟัน และขัดฟันทีละด้าน โดยถูดึงขึ้น-ดึงลงในแนวยืนประมาณ 6 ครั้ง ข้อดีของด้ามยึดเส้นใยขัดฟัน คือ สามารถเอื้อมเข้าไปขัดฟันหลังได้ง่าย และเหมาะสำหรับคนใช้นิ้วมือไม่ถนัด คนมีนิ้วหัวแม่มือใหญ่ แต่ปากเล็ก หรือให้ผู้อื่นช่วยขัดฟัน
เข็มร้อยเส้นใยขัดฟัน (Floss threader)เข็มร้อยเส้นใยขัดฟัน มีลักษณะเป็นห่วงพลาสติก และส่วนปลายคล้ายเข็มพลาสติก การใช้เข็มร้อยเส้นใยร่วมกับเส้นใย เพื่อเป็นตัวนำให้เส้นใยลอดใต้สะพานฟัน ทำความสะอาดฟันแขวน และฟันหลักยึดของสะพานฟัน การใช้เข็มร้อยเส้นใยขัดฟันให้ร้อยจากซอกฟันด้านใกล้แก้ม ไปซอกฟันด้านใกล้ลิ้น แล้วดึงเส้นใยให้แนบฟันแขวน แล้วถูไปโอบฟันหลักยึดทั้งสองซี่ของสะพานฟัน ให้ดึงเส้นใยไป-มาในแนวนอนประมาณ 6 ครั้ง และดึงเส้นใยออกทางด้านแก้มเมื่อเสร็จแล้ว เนื่องจากการใช้เส้นใยขัดฟันและเข็มร้อยเส้นใยขัดฟันอาจไม่ค่อยสะดวก จึงมีผลิตภัณฑ์ทางทันตกรรม เรียกว่า ซูเปอร์ฟลอสส์ (Super Floss) ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ส่วนปลายข้างหนึ่งคล้ายเข็มพลาสติก ถัดไปเป็นเส้นใยคล้ายฟองน้ำ และส่วนปลายอีกข้างหนึ่งเป็นเส้นใยขัดฟัน ทั้ง 3 ส่วนอัดเป็นชั้นเดียวกัน เหมาะสำหรับใช้ทำความสะอาดใต้ฟันแขวน และฟันหลักยึดของสะพานฟัน
เครื่องฉีดน้ำในปาก
เครื่องฉีดน้ำในปาก เป็นอุปกรณ์ฉีดน้ำออกเป็นจังหวะๆ อย่างต่อเนื่อง น้ำที่ฉีดออกมีลักษณะเป็นเส้นโดยจัดตั้งฉากเข้าหาซอกฟัน ส่วนแรงดันมากหรือน้อยขึ้นกับการปรับที่ตัวเครื่อง แรงดันของน้ำอาจจะชะเศษอาหารติดค้าง และจุลชีพยึดคราบจุลินทรีย์อย่างหลวมๆ ให้จุลชีพหลุดออกมา ถ้าหากเติมสารระงับเชื้อ หรือสารต้านจุลชีพ ก็อาจจะเพิ่มประสิทธิภาพในการควบคุมปริมาณของจุลชีพได้ดียิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม เครื่องฉีดน้ำในปาก เป็นอุปกรณ์ช่วยเสริมการทำความสะอาด ไม่อาจใช้ทดแทนการทำความสะอาดซอกฟัน เพราะน้ำฉีดไม่สามารถกำจัดคราบจุลินทรีย์ที่ยึดกับฟันได้ อีกประการหนึ่ง คือ แรงดันของน้ำที่ฉีดออกมา อาจทำให้เกิดภาวะเลือดมีแบคทีเรียชั่วคราว
แปรงซอกฟัน (Interproximal Brush / Interdental Brush)
แปรงซอกฟันที่ใช้กันในระยะแรกมีรูปร่างคล้ายแปรงล้างขวด แต่ขนาดเล็กพอเหมาะที่จะทำความสะอาดซอกฟันที่กว้างพอ ถึงแม้ว่ารากฟันจะมีรอยเว้าเล็กน้อย บริเวณช่องรากฟัน การใช้แปรงซอกฟันก็ทำความสะอาดได้ดี และมีหลายขนาด และหลายรุปร่างให้เลือกตามขนาดของซอกฟัน แต่เนื่องจากแปรงซอกฟันลักษณะคล้ายแปรงล้างขวดเข้าไม่ถึงในฟันหลัง จึงมีผลิตภัณฑ์ที่เรียกว่า พรอกซา บรัช (Proxa brush) โดยมีด้ามจับเหมือนแปรงสีฟัน ส่วนปลายเป็นแปรงซอกฟันที่ถูกยึดตั้งฉากกับด้ามจับ ซึ่งให้เข้าถึงฟันกรามซี่ที่สอง และฟันกรามซี่ที่สามได้ง่ายขึ้น โดยวางแปรงให้แนบด้านหนึ่งของซอกฟัน แล้วถูเข้า-ออก ประมาณ 6 ครั้ง จากนั้นเลื่อนแปรงมาแนบอีกด้านหนึ่งของซอกฟันแล้วถูเข้า-ออกอีก 6 ครั้งเช่นเดียวกัน
แปรงพุ่มเดียว (Single tuft / End tufe / End Tip)
แปรงสีฟันมีขนแปรงเพียงกลุ่มเดียว ให้ใช้กับฟันซ้อน ฟันซี่ขอบเหงือกร่นต่ำกว่าขอบเหงือกของฟันข้างเคียง และฟันกรามล่างด้านใกล้ลิ้น ด้านไกลกลางของฟันกรามซี่ที่ 3 การใช้แปรงสีฟันชนิดขนกลุ่มเดียวเป็นการเสริมหลังจากใช้แปรงสีฟันธรรมดา ซึ่งแปรงไม่ถึงบริเวณนั้นๆ โดยวางแปรงที่ติดฟันชิดขอบเหงือก และลากแปรงกลับไป-มาตามคอฟันทีละซี่ ประมาณ 6 ครั้ง ข้อควรระวัง คือ ไม่ใช้แปรงชนิดนี้แปรงบริเวณซอกฟัน
ไม้จิ้มฟัน (Toothpick)
ไม้จิ้มฟันควรเป็นรูปสามเหลี่ยม และใช้เฉพาะซอกฟันเป็นรูปสามเหลี่ยมเช่นกัน เมื่อสอดไม้จิ้มฟันเข้าซอกฟันทางด้านแก้ม ด้านข้างของไม้จิ้มฟันจะขัดถูด้านข้างของฟันทั้งสองซี่พร้อมๆกัน โดยถูเข้า-ออก ประมาณ 6 ครั้ง ไม่จิ้มฟันใช้ง่ายกว่าเส้นใยขัดฟัน และเพิ่ม keratin ของเยื่อบุผิวเหงือกด้วย แต่ข้อด้อย คือ ไม่สามารถทำความสะอาดบริเวณหัวโค้งของมุมฟันและใช้เฉพาะตำแหน่งที่มีช่องว่างระหว่างฟันเท่านั้น ไม้จิ้มฟันมีชื่อต่างๆ กัน เช่น Stim-U-dent, Perio-Pik, Butler wood toothpick เป็นต้น
ปุ่มยาง (Rubber tip)
ปุ่มยางนวดเหงือก เป็นรูปกรวยยึดตั้งฉากกับด้ามจับเหมือนแปรงสีฟัน การใช้ปุ่มยางนวดเหงือกหลังศัลยกรรมปริทันต์ เพื่อให้เหงือกระหว่างฟันลดอาการบวม เพื่อบุผิวเกิด keratin และเหงือกมีเค้ารูปปกติ นอกจากนี้ยังกำจัดคราบจุลินทรีย์ ทางด้านประชิดที่ขนแปรงเข้าไม่ถึง การใช้ปุ่มยางนวดเหงือก ให้วางปุ่มยาง 45 องศา – 90 องศา กับแนวแกนฟันแล้วเบนด้านข้างของปุ่มยางแนบด้านหนึ่งของซอกฟัน ถูลักษณะหมุนอยู่กับที่ ประมาณ 6 ครั้ง แล้วเบนปุ่มยางไปแนบฟันอีกด้านหนึ่ง และถูลักษณะเดียวกัน
แถบผ้ากอซ (gauze strip)
พับผ้ากอซในแนวนอนให้เป็นแถบยาว 6 นิ้ว มีความกว้างประมาณ 1 นิ้ว พอเหมาะกับความสูงของฟัน ใช้ขัดด้านข้างของฟันที่ติดกับบริเวณไร้ฟัน (Edentulous area) หรือด้านข้างของฟันห่างมากๆ โดยโอบเข้าหาฟัน และถูไป-มา ในแนวนอน ประมาณ 6 ครั้ง
ขอขอบคุณแหล่งแบ่งปันข้อมูลจาก
|
